Kamermuziekvereeniging Rotterdam
dinsdag 14 juni 2022, 20:15 uur
voorprogramma om 19:30 uur
Jurriaanse Zaal, Concertgebouw de Doelen
Cello Octet Amsterdam
Alistair Sung, Claire Bleumer, Esther Torrenga, Geneviève Verhage, Rares Mihailescu, René van Munster, Sanne Bijker, Sanne van der Horst
voorprogramma om 19:30 uur:
Franz Schubert Octet in F Major D 803
I Adagio-Allegro
II Adagio
L’Aire and Friends
Viool: Leyre Acebes en Elena González, Altviool: Rayén Estraviz, Cello: Alessandro Fornero,
Contrabas: Javier Clemén, Klarinet: Bernat San Juan, Hoorn: Galder Oneca, Fagot: Pedro Úbeda
Arvo Pärt (*1935):
Da Pacem Domine (2004-2006)
Silouan’s Song (1991-2021)
Kinan Azmeh (*1976): Vol de nuit (2020)
1. Sunrise
2. Rebellion
3. Soil
4. Hymn of the nightfall
pauze
Geerten Feller (*1993): Sort Sol (2021)
Kate Moore (*1979): Phoenix (2020)
Krzysztof Penderecki (1933-2020): Agnus Dei (1981)
Theo Loevendie (*1930): Twee mediterrane dansen 1998
1. Zeybek
2. Ibérica
Het avontuurlijke Cello Octet Amsterdam is een begrip in het hedendaagse muziekleven. Het werkte samen met componisten als Philip Glass, Sofia Goebaidoelina, Arvo Pärt, Theo Loevendie, Mauricio Kagel, Michael Gordon en Kate Moore. Het ensemble was ‘performer’ in voorstellingen als Cellokrijgers (co-productie met Oorkaan), of als rockband in Sgt. Pepper’s Lonely Cello Band. Uit maatschappelijk engagement werkte het Octet regelmatig samen met componisten, theatermakers, choreografen en maatschappelijke organisaties. Zo gingen de voorstellingen Instant Happiness en Instant Love (co-productie met Via Berlin) over de consumptiemaatschappij en mensenhandel, en buigt het Octet zich recentelijk over diversiteit en migratie. Optredens brachten het Octet op podia en festivals in Europa, de VS, Midden- en Zuid-Amerika, Azië en het Midden-Oosten. ‘Dit ensemble is een schat; het is een geweldig voorbeeld voor de muziekwereld… Overal waar ik speel: Brazilië, Japan, USA, word ik over het Cello Octet aangesproken.’ (Yo-Yo Ma). Cello Octet Amsterdam wordt meerjarig ondersteund door het Fonds Podiumkunsten en het Amsterdams Fonds voor de Kunst.
Zes hedendaagse componisten
In dit concert wijden de acht cellisten zich aan muziek van zes hedendaagse componisten, waarvan er vijf nog leven zijn en één nota bene in de negentig is maar nog altijd onvermoeibaar actief: de Nederlander Theo Loevendie.
De hypnose van Arvo Pärt
Het programma opent met muziek van de Estse componist Arvo Pärt. Hij is de specialist van de langzame muziek en van de hypnotische herhaling. Hij behoort samen met minimal music-componisten als Philip Glass en Steve Reich tot de bekendste en populairste hedendaagse componisten. Vooral de werken in de typische Pärt-stijl zijn in het Westen door een groot publiek met open armen ontvangen: klok-achtige geluiden, sobere, bijna archaïsche lijnen en een mystiek, soms diep religieus karakter.
Zo ook Da Pacem Domine. Daarvoor greep Pärt terug op de middeleeuwse stijl van de fauxbourdon. Drie stemmen bewegen daarin parallel tegen een statische vierde stem. Zo combineert Arvo Pärt een eeuwenoude smeekbede met even oude klanken, als een impliciete boodschap. Het aan de slachtoffers van de terroristische aanslagen in Madrid (2004) opgedragen werk roept op tot een stille devotie.
Silouan’s Song is een van Pärts instrumentale werken gebaseerd op een religieuze tekst in het Russisch en afkomstig van St. Silouan (1866-1938), een Russische monnik van de berg Athos. De boodschap daarvan wordt overgebracht met een uiterst ingetogen klank, dus ook zonder woorden. Silouan’s Song ging in première in 1991 op het ‘Music at Lake Siljan’ Festival in Zweden, waar Arvo Pärt dat jaar de festivalcomponist was. De versie hier, voor acht cello’s, voltooide hij in 2012.
Nachtvlucht
Hierna muziek van de uit Syrië afkomstige componist en klarinettist Kinan Azmeh: Vol de nuit (Nachtvlucht), een werk van een half uur in vier delen geschreven in opdracht van het Cello Octet Amsterdam. Kinan Azmeh (1976) studeerde in New York en Damascus. Hij werd bekend door zijn samenwerking met cellist Yo-Yo Ma en diens Silkroad Ensemble en het prijswinnende album Uneven Sky.
Muziek is voor Azmeh een plek om conflicten en culturele verschillen te overstijgen. In zijn idioom speelt Arabische folklore een rol maar vooral ook het verhaal dat hij wil vertellen. Over Vol de Nuit schrijft Kinan Azmeh: ‘Ik ben gefascineerd door de klank van een ensemble van cello’s sinds ik als kind een live uitvoering hoorde van Heitor Villa-Lobos’ Bachianas Brasileiras nr. 5 in Damascus. Natuurlijk was ik verrukt toen het Cello Octet Amsterdam me vroeg een nieuw werk voor hen te schrijven, ik ben al jarenlang een groot fan van hen.’
Geerten Feller – Sort Sol
Vervolgens muziek van de jongste van de hier gespeelde componisten, van Geerten Feller (1993). Hij is altviolist, oprichter van 3VIOLAS, lid van het ensemble Pynarello, remplaçant bij verschillende orkesten in binnen en buitenland, en afgestudeerd aan het Conservatorium van Amsterdam. In het verstilde en zacht pulserende Sort Sol zoeken strijkersakkoorden langzaam hun weg, keren weer terug en gaan weer voort als milde vlagen in de verte. In het Deens verwijst Sort Sol naar de hemel die verduistert door de duizenden spreeuwen die steeds weer voorbij trekken en langzaam uit het oog verdwijnen.
Kate Moore – Phoenix
Dan een stap in de verrassende klankwereld van Kate Moore, de Australische componiste die verder studeerde in Den Haag en in 2017 de Matthijs Vermeulenprijs ontving. Met haar bezwerende, zorgvuldig opgebouwde muziek heeft de Australisch/Nederlandse componiste Kate Moore (1979) een groot publiek aan zich weten te binden. Ze ontketent met minimale middelen grootse emotionele klankpanorama’s van traag verschuivende patronen en hypnotiserende inkijkjes. Haar muziek verwijst naar de minimal music maar ook naar de rockachtige spierballendynamiek van haar docent Louis Andriessen. Cello Octet Amsterdam wijdde eerder al een volledig programma aan Kate Moore die zelf een uiterst bedreven celliste is. Vandaag is haar recente werk Phoenix te beluisteren.
Lam Gods
Krzysztof Penderecki was een van de bekendste componisten uit het hedendaagse Poolse muziekleven. Hij was ook een van de meest uitgevoerde componisten van eigentijdse geestelijke muziek. Zijn Requiem werd tussen 1980 en 1984 in delen gecomponeerd en in verschillende samenstellingen uitgevoerd. Het Agnus Dei dateert uit 1981, het jaar van het overlijden van Penderecki’s vriend, kardinaal Stefan Wyszyński. Penderecki schreef het stuk voor de begrafenis binnen enkele uren. De eerste uitvoering van het bijna complete Requiem werd door Mstislav Rostropovitsj in 1984 in Stuttgart gedirigeerd. Naar aanleiding van het overlijden van deze Russische cellist arrangeerde Penderecki zijn Agnus Dei voor acht celli als een hommage. De steeds groeiende spanning met zijn atonale hoogtepunt maakt plaats voor zachtheid van klank, die tot de laatste zucht van de woorden ‘eeuwige rust’ door blijft klinken.
Twee mediterrane dansen
Het laatste werk is van de tweeënnegentigjarig eminente Nederlandse componist Theo Loevendie. Hij noemt zichzelf ‘een laatkomer als componist’, want tot in de jaren 1970 was hij alleen bekend als jazzsaxofonist in de Boy Edgars Big Band en zijn Theo Loevendie Consort. Pas daarna maakt hij de overstap naar de hedendaagse muziek. In zijn werk is veel ruimte voor improvisatie en de niet-westerse elementen, vooral van muziek uit het Midden-Oosten. Zo ook in het briljante vuurwerk van zijn Twee mediterrane dansen uit 1998. De eerste dans, ‘Zeybek’, is gebaseerd op complexe Turkse ritmes en maakt in het begin gebruik van microtonen, en ‘Ibérica’ is een enthousiaste hommage aan de Spaanse dans, en een gepeperde afsluiting van dit internationale hedendaagse programma.
Clemens Romijn
komend concert: dinsdag 4 oktober 2022
Belinfante Kwartet speelt Bologne, Bosmans en Britten