13 december 2022: Fine Arts Quartet & Itamar Golan

Kamermuziekvereeniging Rotterdam
dinsdag 13 december 2022, 20:15 uur
voorprogramma om 19:30 uur: Dam Quartet met Haydn en Borodin
Jurriaanse Zaal, Concertgebouw de Doelen

Fine Arts Quartet & Itamar Golan (piano)
Ralph Evans (viool)
Efim Boico (viool)
Gil Sharon (altviool)
Niklas Schmidt (cello)


Joseph Haydn (1732-1809): Strijkkwartet opus 64 nr. 5 in D ‘De Leeuwerik’ (1790)
Allegro con brio
Menuetto: Allegretto
Adagio cantabile sostenuto
Finale: Presto

Ralph Evans (*1953): Strijkkwartet nr. 1 (1995)
Moderato
Andante espressivo
Allegro scherzando

pauze

Johannes Brahms (1833-1897): Pianokwintet in f opus 34
Allegro non troppo
Andante un poco adagio
Scherzo: Allegro – Trio
Finale: Poco sostenuto – Allegro non troppo


Fine Arts Quartet
Het Fine Arts Quartet behoort wereldwijd tot de meest vooraanstaande kamermuziekensembles, en heeft een geschiedenis achter de rug van succesvolle uitvoeringen en opnamen van meer dan 200 werken. Het kwartet werd opgericht in Chicago in 1946 en kan zo terugkijken op driekwart eeuw internationale tournees en plaat- en cd-opnamen. De vermaarde violisten van het kwartet, Ralph Evans (prijswinnaar in het Internationale Tsjaikovski Concours) en Efim Boico (voormalig concertmeester van het Orchestre de Paris onder Barenboim) treden al bijna 40 jaar samen op. Zij worden vergezeld door altviolist Gil Sharon (oprichter van het Amati Ensemble en voormalige concertmeester Limburgs Symfonie Orkest) en cellist Niklas Schmidt (medeoprichter van het Trio Fontenay). Veel van de recente releases van het kwartet ontvingen een Grammy of andere onderscheidingen, o.m. van Gramophone, American Record en BBC Music Magazine Choice. Zo ook de drie releases op Naxos, met werken van Beethoven, Mozart en Dvořák.
De leden van het kwartet hebben veel van de huidige jonge internationale kwartetten onderwezen aan het Sorkin International Institute of Chamber Music in Milwaukee en als gastdocenten aan grote conservatoria in Parijs, Londen, New York, Beijing en muziekfestivals over de hele wereld.
Voor meer informatie: fineartsquartet.com

Itamar Golan
Itamar Golan werd geboren in Vilnius, maar groeide op in Israël. Op zijn zevende gaf hij zijn eerste recitals. Hij studeerde bij onder meer Emmanuel Krasovsky, Leonard Shure en Chaim Taub.
Hoewel hij solistisch optrad met gezelschappen als het Israëlisch Filharmonisch Orkest en de Berliner Philharmoniker concentreert Itamar Golan zich in de eerste plaats op de kamermuziek.
Hij trad en treedt op met collega’s als Ida Haendel, Barbara Hendricks, Janine Jansen, Sharon Kam, Schlomo Mintz, Maxim Vengerov en Tabea Zimmermann. Hij was te gast op muziekfestivals in Chicago, Ravinia, Edinburgh, Verbier en Praag, en was als docent verbonden aan de Manhattan School of Music in New York en aan het Conservatoire National Supérieur de Musique in Parijs.


Democratie in tonen
‘Een gesprek tussen vier verstandige mensen die kunnen luisteren, rustig praten, maar nooit teveel zeggen.’ Zo omschreef Johann Wolfgang Goethe ooit het genre van het strijkkwartet. Voor componisten geldt het als het hoogste examen van het componeren. Want schrijven voor strijkkwartet is de perfecte beheersing van een intellectueel en artistieke spel, het zoeken van evenwicht tussen vier stemmen, naar een ideaal midden tussen onafhankelijkheid en samenhang. Alle vier strijkers wordt eigenheid gegund, maar rekening houdend met de ander, een soort democratie in klank. Joseph Haydn geldt als de eerste componist die dit ideaal gaandeweg op papier wist te krijgen en de componisten na hem tot voorbeeld diende.

De leeuwerik
Het Strijkkwartet opus 64 nr. 5 behoort tot de meest gespeelde kwartetten van Haydn en dankt zijn bijnaam ‘De leeuwerik’ aan de ‘hemelse hoogte’ die de eerste vioolpartij bereikt in het eerste deel. Op geniale wijze heeft Haydn hier het thematische materiaal steen voor steen opgebouwd en vervolgens weer afgebroken. Het Adagio in A-groot is een soort wegbereider van de hymne-achtige langzame delen uit zijn late kwartetten. Het is een soort test van het ‘zingende’ spelen voor de eerste violist. Het laatste deel is een razend snel perpetuum mobile, vol humor en contrapuntische lichtvoetigheid.


Een kwartet van de primarius
Ralph Evans, de primarius van het Fine Arts Quartet, is bekender als violist dan als componist. Toch heeft de ervaring van zijn concertpraktijk hem geïnspireerd tot componeren en zijn plaats te vinden in de vele stijlen van de hedendaagse muziek. Zijn Eerste strijkkwartet werd voltooid in 1995 maar kreeg zijn eerste schetsen zo’n dertig jaar eerder. En zelfs behaalde Ralph Evans met twee delen van het kwartet al een eerste prijs op de National Federation of Music Clubs’ National Composition Competition van 1967 en 1968. Het werk opent met robuuste ritmische pennenstreken die overgaan in een expressieve melodie. Daaruit ontwikkelt zich een levendig muzikaal verhaal in een moderne taal maar met een klassieke structuur die Haydn nog wel herkend zou hebben. Het Andante espressivo barst los vol emotie maar lijkt dan enigszins te kalmeren, zij het niet minder intens. In het vervolg wisselen de twee sferen elkaar om en om af, tot in de rustige coda. Het derde en laatste deel, Allegro scherzando, combineert scherzo en finale in een dansante muziek, maar met ruimte voor een thema met warme harteklop. Zoals zo vaak ook bij Haydn eindigt het kwartet met gulle scheuten humor.


Weerbarstig pianokwintet
Het strenge en emotioneel overbeladen Pianokwintet in f-klein uit 1866 van Johannes Brahms heeft een lange voorgeschiedenis gehad. Het begon als een kwintet voor strijkers en had nog een zijspoor in de Sonate voor twee piano’s opus 34a. De versie voor strijkers heeft Brahms vermoedelijk zelf verscheurd, toen zijn vriend Joseph Joachim vond dat het werk te bruusk en weerbarstig was. Toch is het Pianokwintet een zeer machtige en tegendraadse brok muziek gebleven. Met name de twee snelle hoekdelen zijn een schouwtoneel van dramatiek en verscheurdheid. Hier vechten de thematische lijnen om de aandacht van de luisteraar en is ook Brahms’ worsteling met de materie goed te horen. En ook de rust in het schijnbaar intieme tweede deel wordt stelselmatig ondergraven door een gewoel van middenstemmen en weerspannige ritmen. Hermann Levi, op wiens instigatie Brahms het stuk omwerkte tot de gedaante van strijkkwartet met piano, vond na de voltooiing: ‘een model van klankschoonheid, een lafenis voor iedere liefhebber, een meesterlijk stuk kamermuziek, zoals wij er geen tweede kennen sinds de dood van Schubert.’

Clemens Romijn


Voorprogramma om 19:30

Dam Quartet
Jana Vukićević (viool)
José Cardoso Lopes Simões (viool)
Wilker Paredes Pernia (altviool)
João Oliveira Gonçalves (cello)

Het Dam Quartet is pas onlangs opgericht maar nu al timmeren ze behoorlijk aan de weg.
De spelers zijn stuk voor stuk sterke musici en in hun strijkkwartet slagen ze er in om hun spel samen te smelten tot een extra muzikale dimensie. Hun talent, enthousiasme en gedrevenheid belooft hen een duurzame toekomst.
Op het programma staan delen uit de strijkwartetten van Joseph Haydn, op. 76 No.1, en het 2e strijkkwartet van Alexander Borodin.


volgend concert dinsdag 17 januari 2023: Ruysdael Kwartet speelt Beethoven, Schubert en Nederlandse miniaturen