Kamermuziekvereeniging Rotterdam
dinsdag 8 maart 2022, 20.15 uur
Jurriaanse Zaal
Concertgebouw de Doelen
Noé Inui (viool)
Vassilis Varvaresos (piano)
Animato Kwartet:
Inga Våga Gaustad (viool)
Tim Brackman (viool)
Elisa Karen Tavenier (altviool)
Anastasia Feruleva (cello)
Om gezondheidsredenen wordt Pieter de Koe vanavond vervangen door Anastasia Feruleva. Daarom wordt Haydn’s strijkkwartet op 33 nr 1 gespeeld in plaats van het vierde strijkkwartet van Penderecki.
Joseph Haydn: strijkkwartet in b op. 33 no 1
Allegro moderato
Scherzo: Allegro di molto
Andante
Finale: Presto
Franz Schubert (1797-1828): Rondo in A voor viool en strijkkwartet, D. 438
Adagio-Allegro giusto
pauze
Ernest Chausson (1855-1899): Concert voor viool, piano en strijkkwartet in d opus 21
Décidé-Sicilienne-Grave-Très Animé
Van Schubert tot Penderecki
Een wondermooie combinatie: violist Noé Inui, in Brussel geboren uit Grieks-Japanse ouders, en de Griekse pianist Vassilis Varvaresos, samen op het podium met het Nederlandse Animato Kwartet. Hoor hun frisse Schubert, de laat-romantiek van Chausson en de verlatenheid van Penderecki.
Violist Noé Inui (1985) rondde zijn studies af in Parijs, Karlsruhe (bij Ulf Hoelscher) en in zijn huidige woonplaats Düsseldorf, bij onder meer Rosa Fain. Hij won de Prix Julius Baer van de Verbier Festival Academy (2012) in Zwitserland, de 1e prijs bij Young Concert Artists/New York (2009) en de Young Talents’ Prize bij het Sibelius Concours in Helsinki (2005). Noé Inui soleert regelmatig met orkesten in Japan, Duitsland, België en Nederland. Als kamermusicus deelde hij het podium met Leonidas Kavakos en Martha Argerich. Samen met pianist Vassilis Varvaresos maakte hij in 2016 zijn debuut in het Amsterdamse Concertgebouw.
De Griekse pianist Vassilis Varvaresos (1983) was in 1998 de jongste winnaar ooit van Young Concert Artists/New York. Daarna won hij nog de 3e prijs van het Enescu-concours 2014 in Boekarest en de 2e prijs van de Monte Carlo Piano Masters in 2015. Hij rondde zijn studies af aan de Juilliard School/New York en aan het CNSM in Parijs. Vassilis is veelvuldig te horen in solorecitals of met orkest in de meeste Europese landen, Japan en de VS en toerde door Japan en de VS met violist Noé Inui.
Animato Kwartet
Het Animato Kwartet werd in 2013 opgericht door vier conservatoriumstudenten. De Noorse primarius Inga Våga Gaustad studeert aan de Hochschule für Musik ‘Hanns Eisler’ in Berlijn. Tweede violist Tim Brackman is ook bekend van het Brackman Trio en als artistiek leider van Podium Eibergen. Altviolist Elisa Karen Tavenier studeert bij Nils Mönkemeyer aan de Hochschule in München. En Pieter de Koe voltooide cum laude zijn bachelor cello aan het Koninklijk Conservatorium in Den Haag en studeert bij Jean-Guihen Queyras in Freiburg. In november 2020 werd het Animato geselecteerd als een van de vier laureaten van de Dutch Classical Talent Award 2021-’22! ‘Vier topspelers met een bruisende energie, ze pakken je in vanaf de eerste noot! Het kwartet staat in dienst van elkaar én van de muziek en is de grote belofte van de Nederlandse strijkkwartetten’. Aldus de jury.
Een laatste kwartet van Penderecki
Met de Poolse componist Krzysztof Penderecki deed zich in de jaren zestig een klein wonder voor. Niet alleen wist een avant-gardecomponist de aandacht van een groot publiek te trekken, uitzonderlijk was ook dat hij uit Polen kwam. In Oost-Europese landen waren de muzikale vernieuwingen uit de jaren vijftig niet erg gezien. Toch heerste in Polen een relatief vrij klimaat. Het bestaan van het spraakmakende moderne muziek-festival ‘Warschauer Herfst’ (sinds 1956) legt er getuigenis van af. In dat klimaat werd Penderecki een van de bekendste, meest beluisterde en populairste componisten van het einde van de 20ste en het begin van de 21ste eeuw in Polen en daarbuiten, en ook een die een grote stijlevolutie doormaakte. Een mijlpaal was de in 1961 voltooide Trauermusik für die Opfer von Hiroshima (Threnos). Natuurlijk kunnen de paar regels in deze toelichting amper recht doen aan het belang van deze bijzondere componist.
Het Vierde strijkkwartet ontstond 56 jaar na het eerste en beleefde zijn première in Londen in 2016 door het Belcea Kwartet, dat ook de opdracht voor het kwartet gaf. In tegenstelling tot de andere drie kwartetten van Penderecki heeft het slechts twee delen, en is het dus opvallend kort en laat het een gevoel van onvolledigheid achter. Het kan zijn dat Penderecki het zo bedoelde of dat hij later nog delen had willen toevoegen zoals hij ook deed bij twee symfonieën. Het eerste deel (Andante) lijkt een soort prelude met een hoofdrol voor de altviool. En in het tweede deel (Vivo) lijken de instrumenten naar elkaar te bijten, al wordt de groeiende dynamiek aan het eind door de stille gebaren van de cello weer te kalmeren.
Een ‘vioolconcert’ van Schubert?
Als een liefhebber van de muziek van Franz Schubert zou kunnen terugreizen in de tijd naar het Wenen van 1815, zou hij bijna vergeefs zoeken naar uitvoeringen van zijn muziek. En dat in de belangrijkste muziekmetropool van Europa van toen! Schubert was amper bekend en in de verste verte niet de beroemdheid die hij tegenwoordig is. Zijn muziek klonk bijna alleen in de kleine kring van zijn familie en trouwe vrienden. Wel werden de vele composities die Schubert schreef vrijwel onmiddellijk in vriendenkring uitgevoerd. Zo ook het Adagio en Rondo voor viool en strijkers van juni 1816. De vaak gestelde vraag hoe een vioolconcert van Schubert geklonken zou hebben als hij het geschreven zou hebben, wordt misschien enigszins door dit Adagio en Rondo beantwoord.
Een roepende in de Franse woestijn
Ernest Chausson (1855-1899) is vooral bekend door zijn beroemde Poème voor viool en orkest opus 25. Hij was een van de meest begaafde leerlingen van César Franck in Parijs en net als hij een van de propagandisten van de kamermuziek die in Frankrijk zo verwaarloosd werd. Het huis van zijn welvarende ouders werd na zijn studie rechten een ontmoetingsplaats voor musici en componisten. Daar werd de muziek van Schubert, Schumann, Mendelssohn en ook die van Beethoven en Bach uitgevoerd, die zo goed als onbekend was bij het Franse publiek. Chausson studeerde tegelijk bij Massenet (instrumentatie) en Franck (compositie). Net als zijn leraar Franck schreef Chausson maar één symfonie, de Symfonie in Bes opus 20 uit 1890. De zwaarmoedige en teruggetrokken Chausson schiep een compact oeuvre, dat zeker groter zou zijn geweest, als hij niet op 44-jarige leeftijd door een fietsongeluk was overleden.
Een van zijn gelukkigste momenten beleefde Chausson bij de première van zijn Concert voor piano, viool en strijkers opus 21 in 1892, de vrucht van jarenlange arbeid en algemeen beschouwd als zijn beste kamermuziekwerk. Hoewel hoog-romantisch van toon en inhoud heeft Chausson zich in zijn Concert gespiegeld aan de barokke concerterende kamermuziek van Couperin en Rameau, en niet een traditioneel romantisch soloconcert willen schrijven. Chausson droeg het werk op aan de vermaarde Belgische violist Eugène Isaÿe, die bij de première van dit Concert in Brussel in 1892 de concertante vioolpartij speelde. Chausson schreef achteraf: ‘Ik duizel en voel me gelukkig, zoals ik me in tijden niet gevoeld heb.’
Clemens Romijn
volgend concert: dinsdag 10 mei 2022
Quatuor Danel speelt Beethoven, Weinberg en Sjostakovitsj